Đồng chí Trần Phú xuất thân từ một gia đình nhà nho yêu nước, tại thành An Thổ, phủ Tuy An, tỉnh Phú Yên (nay là xã An Dân, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên). Năm 1926, đồng chí Trần Phú được cử sang Quảng Châu (Trung Quốc) liên lạc với Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên và được vinh dự gặp lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc. Sau đó, ông tham gia vào lớp huấn luyện cán bộ do Người trực tiếp giảng dạy, được trang bị những kiến thức cơ bản về cách mạng vô sản và lý luận của Chủ nghĩa Marx-Lenin. Khi trở về nước, ông tuyên truyền về quan điểm, đường lối cách mạng và vận động Ban lãnh đạo của Việt Nam Cách mạng Đảng đưa toàn bộ nội dung, chương trình, phương pháp theo tổ chức của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên vào huấn luyện.

Trong thời gian từ 1927-1929, đồng chí Trần Phú được Nguyễn Ái Quốc giới thiệu làm Bí thư Chi bộ của những người Cộng sản Việt Nam đang học tại Trường Đại học Phương Đông. Đến tháng 7/1930, ông được Nguyễn Ái Quốc giới thiệu bổ sung vào Ban Chấp ủy lâm thời với nhiệm vụ soạn dự thảo Luận cương chính trị, được thông qua tại Hội nghị lần thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng (tháng 10/1930). Cũng tại hội nghị này, đồng chí Trần Phú được bầu làm Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng.

Ngày 18/4/1931, đồng chí Trần Phú bị địch bắt giam, tra khảo tại Khám Lớn-Sài Gòn. Trước khi trút hơi thở cuối cùng vào ngày 6/9/1931, đồng chí đã nói với các đồng đội câu nói nổi tiếng: “Hãy giữ vững ý chí chiến đấu”.

Tự hào là nơi sinh ra Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam, những năm qua, Đảng bộ và nhân dân tỉnh Phú Yên đã không ngừng phấn đấu, đạt được nhiều thành tựu phát triển kinh tế-xã hội, với tốc độ tăng trưởng hằng năm trên 10%; 100% thôn, buôn, khu phố, trường học, trạm xá có chi bộ Đảng; hầu hết các địa phương đều có trường học và con đường mang tên Trần Phú.

Thành An Thổ, nơi sinh ra Tổng Bí thư Trần Phú, đã được công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia và trở thành địa chỉ tham quan, học tập, giáo dục truyền thống cho các thế hệ trong và ngoài tỉnh.

 Nam Minh