Một ngày giáp Tết Mậu Tuất năm 2018, quay trở lại thăm gia đình ông Phan Thạnh ở phường Hương Chữ, thị xã Hương Trà (TT Huê), những cựu chiến binh ở Tiểu đoàn 8 và Đội du kích Hương Chữ năm xưa không khỏi bồi hồi. Trong chiến dịch Xuân Mậu Thân năm 1968, gia đình ông Phan Giã (bố ông Thạnh) không tiếc lúa gạo, thực phẩm, cung cấp hàng loạt suất ăn và lương thực cho bộ đội cánh Bắc Huế tiến vào làm chủ Cố Đô trong 26 ngày đêm. Dấu tích lưu giữ kỷ niệm tình quân dân vẫn còn đây. Chiếc bể cạn ướp dưa kiệu nuôi bộ đội đúng 50 năm trước. Ngôi nhà được bộ đội yêu mến đặt cho biệt danh “quán cơm xã hội chủ nghĩa”.
Ông Phan Thạnh: “Trong nhà tôi, hồi xưa ông già tôi lúa gạo nhiều lắm, kết hợp thêm bà con ở đây đem lúa gạo về xay để nấu cơm đưa ra chiến trường cho bộ đội và nuôi thương binh khi đưa về đây”.
Ông Mai Xuân Lụa (Tiểu đội trưởng du kích Hương Chữ - Mùa Xuân năm 1968) bồi hồi nhớ lại: “Bộ đội trên Trường Sơn về đều có một bữa ăn ngon lành. Dưới Huế lên cũng có một bữa cơm ăn ngon lành. Đây là truyền thống của bà con làng xóm. Từ một nhà lan tỏa ra cả xã”.
Từ “quán cơm xã hội chủ nghĩa” của ông Phan Thạnh, nhiều quán cơm dân nuôi bộ đội khác cũng xuất hiện khắp xã Hương Chữ trong chiến dịch Xuân Mậu Thân năm 1968. Dân không tiếc công sức, của cải, nuôi bộ đội với khát vọng đất nước sớm hòa bình, thống nhất.
Cũng trên địa bàn phường Hương Chữ, Đài tưởng niệm Tổ dân phố Quê Chữ được lập để ghi dấu tình quân dân Mậu thân năm 1968. Tại địa danh này, trong hai ngày mồng 6 và mồng 7 Tết Mậu Thân 1968, Tiểu đoàn 8 phân khu Trị Thiên cùng với quân và dân địa phương kiên cường sát cánh chiến đấu bảo vệ cửa ngõ phía Bắc thành phố Huế. Gần 100 cán bộ chiến sĩ Tiểu đoàn 8 và quân dân địa phương đã anh dũng hy sinh.
Ông Trần Hưng Lễ (Xã đội trưởng xã Hương Thạnh, Hương Trà – Xuân Mậu Thân 1968) xúc dộng nhớ lại: “Quân với dân như cá với nước. Nhân dân Hương Thái, nay là Hương Chữ và Hương An, đã đùm bọc nuôi dưỡng chúng ta chiến đấu, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ”.
Còn Đại tá Nguyễn ĐứcThuận (Trinh sát Tiểu đoàn 8, Trung đoàn 3, Sư đoàn 324B – Xuân 1968) với lòng biết ơn: “Tất cả nuôi dân trong lòng địch là nhờ dân nuôi. Chúng tôi may mắn diễm phúc còn sống và chứng kiến được sức mạnh của lòng dân. Lòng dân trong nổi dậy. Bây giờ dân cũng đóng góp lập đền thờ như thế này để tưởng niệm vong linh các cán bộ chiến sĩ”.
Những ruộng vườn nuôi quân năm xưa giờ đã trù phú. Những bước chân cựu chiến binh trở về chiến trường xưa nay đã không còn dấu vết bom đạn. Trên con đường xây dựng đất nước đi lên hôm nay có đóng góp to lớn của nhân dân vùng chiến trường xưa không tiếc của cải, máu xương vì khát vọng độc lập, tự do.