Bên cạnh việc để Luật bảo hiểm xã hội (sửa đổi) có thể cụ thể hóa hơn và đi vào thực tiễn cuộc sống đối với mỗi người dân hơn nữa, đồng thời có những điểm thay đổi mới để phù hợp với xu hướng phát triển và hội nhập, bắt kịp tình hình phát triển kinh tế xã hội của đất nước trong những năm tới, thuận tiện hơn trong công tác quản lý chung của cơ quan Bảo hiểm xã hội, sửa đổi những điểm không còn phù hợp thì còn có một nguyên nhân sâu xa của việc ra đời Dự thảo Luật bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đó là giảm nguy cơ vỡ quỹ Bảo hiểm xã hội trong tương lai không xa. Do đó, vừa qua Quốc hội ban hành Dự thảo Luật bảo hiểm xã hội (sửa đổi) dự kiến được Quốc hội thông qua trong năm 2015 với một số điểm thay đổi mới đáng chú ý ảnh hưởng trực tiếp đến người lao động, như sau:

Về đối tượng áp dụng: tại Dự thảo Luật lần này có quy định bổ sung, mở rộng đối tượng tham gia Bảo hiểm xã hội là người làm việc có hợp đồng lao động từ 1 tháng đến dưới 3 tháng (tại Luật bảo hiểm xã hội hiện hành là người làm việc có HĐLĐ có thời hạn từ đủ 3 tháng trở lên), đây là điểm mới có lợi đối với người lao động. Việc mở rộng đối tượng được tham gia Bảo hiểm xã hội giúp cơ quan Bảo hiểm xã hội có thể gia tăng nguồn thu từ việc đối tượng người lao động tham gia Bảo hiểm xã hội tăng lên đáng kể và có thể hạn chế được tình trạng ký hợp đồng lao động chuỗi (ký lặp lại nhiều hợp đồng có thời hạn dưới 3 tháng) để trốn đóng BHXH trong các loại hình doanh nghiệp.

Về mức lương hưu hằng tháng tương ứng với thời gian đóng bảo hiểm xã hội: tại Dự thảo Luật bảo hiểm xã hội (sửa đổi) quy định (từ ngày 01/01/2018 trở đi) mức lương hưu hằng tháng đối với người lao động nữ sẽ được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH tương ứng với 15 năm đóng bảo hiểm xã hội, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng BHXH sẽ được tính thêm 2% (tại Luật BHXH hiện hành được tính thêm 3%); đối với lao động nam thì mức lương hưu hằng tháng được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH tương ứng với số năm đóng BHXH tăng dần cho đến năm 2022 trở đi là 20 năm đóng bảo hiểm xã hội (tại Luật BHXH hiện hành quy định tương ứng 15 năm). Như vậy, về lâu dài, để đạt được mức lương hưu tối đa bằng 75% tiền lương bình quân tháng đóng BHXH thì người lao động phải đóng BHXH ít nhất là 30 năm đối với nữ, và 35 năm đối với nam (so với 25 năm đối với nữ và 30 năm đối với nam tại quy định hiện hành), tức là tăng thêm thời gian 5 năm đóng BHXH.

Về khoản giảm trừ mức lương hưu hàng tháng khi người lao động nghỉ hưu trước tuổi: tại Dự thảo Luật bảo hiểm xã hội (sửa đổi) quy định đối với người lao động đủ điều kiện hưởng lương hưu, cứ mỗi năm nghĩ hưu trước tuổi sẽ bị giảm 2% mức bình quân tháng đóng BHXH (quy định hiện hành giảm 1%). Trong bối cảnh thực tế hiện nay, đa phần các doanh nghiệp điều tự chủ thực hiện xây dựng thang, bảng lương và tham gia các chế độ BHXH, BHYT, BHTN rất thấp, chỉ ngang bằng hoặc cao hơn 7% nếu người lao động qua đào tạo nghề, thêm tiếp 5% nếu người lao động làm việc trong điều kiện nặng nhọc độc hại. Do đó, việc cứ mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi quy định thì giảm 2% sẽ ảnh hưởng rất lớn đến đời sống của mỗi người lao động.

Việc ra đời của Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) là cần thiết, nhằm phù hợp với xu thế hội nhập và phát triển của đất nước, làm giảm nguy cơ vỡ quỹ Bảo hiểm xã hội trong tương lai,...Tuy nhiên, nếu đánh giá khách quan về một số thay đổi của Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) như đã nêu trên, thì sẽ có rất nhiều thiệt thòi cho người lao động.